خسوف و کسوف
خسوف و کسوف
در هنگام خسوف یا ماه‌گرفتگی، ماه، زمین و خورشید در یک خط تقریباً مستقیم قرار می‌گیرند (یا تقریباً همینطور است). ماه‌گرفتگی زمانی اتفاق می‌افتد که زمین بین خورشید و ماه قرار دارد و سایه زمین را روی ماه می‌افتد. ماه‌گرفتگی فقط در زمان ماه کامل رخ می‌دهد.
کسوف یا خورشیدگرفتگی هنگامی اتفاق می‌افتد که ماه از میان خورشید و زمین عبور کند و سایه ماه را روی زمین بیفتد. خورشیدگرفتگی فقط در هنگام ماه نو رخ می‌دهد.
البته کسوف بسته به درجه‌ای که ماه مانع از تابش خورشید شود می‌تواند به صورت کامل، حلقه‌ای یا جزئی باشد. خورشیدگرفتگی کامل در یک مکان مشخص نادر است، زیرا سایه ماه روی سطح زمین بسیار کم است.
آخرین کسوف در ایران یک خورشیدگرفتگی حلقه‌ای بود که در ۱ تیر ۱۳۹۹ خورشیدی مشاهده شد و کسوف بعدی که آن هم جزئی است، ۳ آبان ۱۴۰۱ رخ خواهد داد. اما پس از شش کسوف جزئی در سال‌های آتی، سرانجام در ۳۰ اسفند ۱۴۱۲ یک خورشیدگرفتگی کلی در بخش‌هایی از ایران قابل مشاهده خواهد بود.
محور چرخش زمین نسبت به صفحه دایره‌البروج یعنی یک قرص خیالی از مدار زمین به دور خورشید، حدود ۲۳.۵ درجه کج است. این بدان معنی است که نیمکره‌های شمالی و جنوبی بسته به زمان سال تا حدی به سمت خورشید یا دور از خورشید قرار دارند و میزان تابش متفاوتی را از جانب خورشید دریافت می‌کنند که همین مسئله باعث ایجاد فصول مختلف سال می‌شود. محور ماه برخلاف زمین فقط حدود ۱.۵ درجه کج است بنابراین ماه فصول قابل توجهی را تجربه نمی‌کند.
